ეკონომიკური პროგრამა

ჩვენი ხედვით, საქართველოს ეკონომიკური პოლიტიკა უნდა ეფუძნებოდეს თავისუფალ საბაზრო პრინციპებს, და ამავე დროს — სახელმწიფოს აქტიურ როლს, რომელიც პასუხისმგებელია: სტრატეგიული ეკონომიკური დაგეგმვის, ინვესტიციების მოზიდვის, სამუშაო ადგილების შექმნის, სოციალურ უსაფრთხოებაზე ზრუნვისა და გადასახადების სისტემის სამართლიანობაზე. პროგრამა მოიცავს პროგრესულ საგადასახადო სისტემას, მცირე და საშუალო საწარმოების სტიმულირებისა და მსხვილი საწარმოების სამართლიანი დაბეგრის მექანიზმებს; საჯარო ხარჯების ეფექტიანობის ზრდას; ანტიკორუფციულ რეფორმებს; ფასების მიზნობრივ რეგულირებას მედიკამენტების და პირველადი მოხმარების საქონლის მიმართულებით; და საპენსიო სისტემის რეფორმას, რომელიც მოქალაქეებს შენატანის/გადასახადის დაცულობის გარანტიას დაუწესებს.
ძირითადი პრინციპები
- თავისუფალი ბაზრის პრინციპი: ეკონომიკური აქტივობების უმეტესი ნაწილი უნდა განხორციელდეს საბაზრო მექანიზმების საშუალებით; სახელმწიფო სექტორი არ უნდა იყოს კერძოს სექტორის კონკურენტი, გარდა სტრატეგიული სექტორებისა.
- სახელმწიფოს პასუხისმგებლობა: სახელმწიფო პასუხისმგებელია საინვესტიციო გარემოს შექმნასა და სტრატეგიული მიმართულებების განსაზღვრაზე.
- მიზნობრივი სოციალური პოლიტიკა: შემოშავდეს უნივერსალური საბიუჯეტო სქემა — დახმარება უნდა მიეცეს მოწყვლად ჯგუფებსა და დროებით დაზარალებულ მოსახლეობას.
- პროგრესიული და სამართლიანი ნორმატიული ბაზა: მაღალი შემოსავლისა და დიდი კაპიტალის სამართლიანი წვლილის ზრდა ბიუჯეტის ფორმირებაში, მოწყვლადი ჯგუფების შენატანების პარალელური შემცირებით.
- გამჭვირვალეობა და ანგარიშვალდებულება: საჯარო ფინანსების და ადმინისტრაციული ხარჯების გამჭვირვალეობა; ძლიერი კონტროლის მექანიზმები კორუფციის წინააღმდეგ.
პოლიტიკური (სტრატეგიული) მიზნები
- შრომის ბაზრის გააქტიურება და სამუშაო ადგილების ზრდა — 3–5 წელიწადში საგრძნობი დადებითი ტენდენციის დაფიქსირება.
- სიღარიბის შემცირება და საშუალო შემოსავლის ზრდა — რეალური ზრდის სტიმულირების საშუალებით.
- სახელმწიფოს როლის გაძლიერება სტრატეგიულ დაგეგმვასა და ინვესტიციის აქტიურ მოზიდვაში.
- მასშტაბური საბიუჯეტო ხარჯების ეფექტიანობის ზრდა (პრემია/დანამატების შემცირება, ფულის ხარჯვის და ტენდერების გამჭვირვალე სისტემა).
1. საგადასახადო პოლიტიკა
ზოგადი მიმართულება: ჩვენი ხედვით, ეკონომიკური ზრდის და მოსახლეობის კეთილდღეობის უზრუნველსაყოფად, აუცილებელია ერთის მხრივ შემცირდეს გადასახადები მოსახლეობისათვის, წვრილი და საშუალო ბიზნესისათვის, ხოლო მსხვილი ბიზნესისთვის დაწესდეს სამართლიანი საგადასახადო ტვირთი. გადასახადბის სახეობების მიხედვით: შემოღებულ იქნას საშემოსავლო გადასახადის პროგრესული სისტემა ანუ მცირე და საშუალო შემოსავლიანი მოსახლეობისათვის საშემოსავლო გადასახადი შემცირდეს 20%-დან 10%- ან 0%მდე, ხოლო მაღალი შემოსავლის მქონე ჯგუფისათვის ის გაიზარდოს პროგრესული შკალით 20%-დან 50%-მდე. განაწილებული მოგების გადასახადი შემცირდეს წვრილი და საშუალო ბიზნესისათვის 15%-დან 5%-მდე, ხოლო მსხვილი ბიზნესისათვის (მათ შორის ბანკები, ტოტალიზატორები და ა.შ.) ის გაიზარდოს პროგრესული შკალით 15%-დან 50%-მდე; დღგ-თი (დამატებული ღირებულების გადასახადი) დაუბეგრავი ბრუნვის ზღვარი გაიზრდოს 100,000 ლარიდან 200,000 ლარამდე (გასათვალისწინებელია ინფლაციის ფაქტორი), ამასთან შემცირდეს დღგ-ს განაკვეთი 15%-მდე; ქონების გადასახადის გადახდა საქართველოს მოქალაქეების მსგავსად, ასევე აუცილებელი გახდეს საქართველოში ქონების მფლობელი უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისათვის; გადაიხედოს საპენსიო შენატანის დღევანდელი სისტემა და მოსახლეობას მიეცეს საკანონმდებლო გარანტიები, რომ დაგროვილი თანხები მათ აუცილებლად დაუბრუნდებათ;
საგადასახადო სისტემა უნდა გახდეს პროგრესული, გამჭვირვალე და სტიმულატორი სამომხმარებლო აქტივობისა და მცირე/საშუალო ბიზნესისათვის. შემოსავლების მხრივ — სამართლიანობა; ხარჯების მართვის მხრივ — ეფექტიანობა.
1.1 ფიზიკური პირების საშემოსავლო გადასახადი
რეკომენდირებული მიდგომა (ფაზირების დანერგვა):
- 0% (გამონაკლისი) — ყველაზე დაბალი შემოსავლის ნაწილზე (შედარებით მიზნობრივი: მოწყვლადი და მინიმალური შემოსავლის ზღვარს ქვემოთ მყოფი ოჯახები).
- 10% — მცირე/საშუალო შემოსავალი (მიზნად კონტრიბუციის ზრდა, გამოყენებით წახალისება).
- 25–35% — საშუალო-მაღალი შემოსავალი.
- 40–50% — მაღალი შემოსავლების ჯგუფი (პროფესიონალი მენეჯერები, ბანკირების შემოსავლებისა და სხვა მაღალი ფულის შემოსავლის წყაროების გადასახადის ზრდა).
პროექტირებული ციფრები: წლიური შემოსავალი ერთ ადამიანზე
- 0%: ≤ 6,000-10,000 GEL (მიზნობრივი შემწეობა)
- 10%: 10,001–30,000 GEL
- 25%: 30,001–90,000 GEL
- 40%: 90,001–200,000 GEL
- 50%: >200,000 GEL
შენიშვნა: ზემოაღნიშნული კორიდორი არის რეკომენდაციული და დიზაინდება ფისკალური ეფექტისა და სოციალური ეფექტურობის გათვალისწინებით; ჩატარდება დეტალური სიმულაცია ბიუჯეტის ზარალის/შემოსავლის შეფასებით.
1.2 მოგების გადასახადი/განაწილებული მოგება
კატეგორიები (რეკომენდაცია):
- მიკრო/პატარა ბიზნესი: განაწილებული მოგების გადასახადი 5% (პროცენტი მცირე მოგებისთვის).
- საშუალო ბიზნესი: 10% (ან ეტაპობრივად 5%-დან 10%-მდე ზრდა).
- დიდი ბიზნესები (ბანკები, ტოტალიზატორები, მსხვილი საწარმოები): პროგრესიული გადასახადი 20%-დან 50%-მდე; კონკრეტული ინდუსტრიული რისკებისა და მონოპოლისტური მდგომარეობის მიხედვით.
კვალიფიკაციის კრიტერიუმები: წლიური ბრუნვა და დასაქმებულთა რაოდენობა — კონკრეტული საფეხურები დეტალურად განსაზღვრულა კანონპროექტში.
1.3 დამატებული ღირებულების გადასახადი (დღგ / VAT)
- საშუალო განაკვეთის შემცირება: დღგ-ს (დამატებული ღირებულების გადასახადის) განაკვეთის შემცირება ეტაპობრივად 15%-მდე.
- დღგ-ს ზღვარის გაზრდა: დღგ-სგან დაუბეგრავი ობიექტების ბრუნვის ზღვარის აწევა 100,000-დან 200,000 GEL-მდე (ინფლაციის პირობების და ყოველწლიური სტატისტიკის გათვალისწინებით).
- სამომხმარებლო საგნებისა და სამედიცინო მომსახურებისა და წამლებისათვის განსაკუთრებული შეღავათები/სუბსიდირება (დაბალი ან ნულოვანი დღგ).
1.4 ქონების გადასახადი
- საქართველოში მდებარე უძრავი ქონებისათვის — სუბიექტის კატეგორიის მიუხედავად, ქონების გადასახადი გათანაბრდეს როგორც მოქალაქეთათვის, ისე უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისთვის, რომლებიც ფაქტობრივად არ იბეგრებიან ქონების გადასახადით; ეფექტური კონტროლი ქონების რეგისტრაციისა და გადასახადების აღრიცხვის უზრუნველყოფისთვის.
2. სახელმწიფო ჩართულობა ეკონომიკაში
დღეის მდგომარეობით, სახელმწიფო არ ასრულებს აქტიურ როლს ეკონომიკის განვითარებაში და ძირითადად შემოიფარგლება ინფრასტრუქტურული პროექტებით, რაც თავის მხრივ აუცილებელია ეკონომიკის განვითარებისათვის, თუმცა არასაკმარისი.
ჩვენი ხედვაა, რომ სახელმწიფომ შეიმუშავოს ეკონომიკური განვითარების ქმედითი გრძელვადიანი სტარატეგია სხვადასხვა სფეროს ექსპერტების მონაწილეობით. ასევე შემცირდეს ბიუროკრატიული აპარატი, აღმოიფხვრას სახელმწიფო სამსახურებში დასაქმება ნათესავური თუ პარტიული ნიშნით. ასევე სახელმწიფო ბიუჯეტიდან შემცირდეს პრემიების, დანამატების და სხვადასხვა არასაჭირო ხარჯების დაფინანსება. მოხდეს გადასახადის გადამხდელთა ფულის ხარჯვის კონტროლი. ამოქმედდეს რეალურად ანტი-კორუფციული და ანტი-მონოპოლისტური კანონმდებლობა და შესაბამისი სტრუქტურები. შეწყდეს საბიუჯეტო სახსრების კორუფციასა და ნეპოტიზმში გაფლანგვა.
ჩვენი კონცეფცია მოიცავს:
- სტრატეგიული ეკონომიკური საბჭო: მაღალი საპარლამენტო და ექსპერტული შემადგენლობით, რომელიც დაამუშავებს 5-წლიან და 10-წლიან სტრატეგიას (წიაღისეული, სოფლის მეურნეობა, ენერგეტიკა, IT, ტურიზმი, ლოჯისტიკა).
- ინვესტიციების სააგენტო: ერთი ფანჯრის პრინციპით შიდა/უცხოური ინვესტორებისთვის; საინვესტიციო ინცენტივები დასაქმების ზრდის კრიტერიუმით.
- ინფრასტრუქტურული პროექტების გაძლიერება: მონიტორინგი, გამჭვირვალეობა და PPP (პარტნიორობა საჯარო/საგანმანათლებლო უძრავი ქონებით) მოდელების ჩართვა.
- ბიუროკრატიის შემცირება და ციფროვიზაცია: მომსახურებების ელექტრონიზაცია, პროცედურების დროისა და ღირებულების შემცირება (ერთიანი ციფრული პორტალი სამეწარმეო რეგისტრაციისთვის).
- კანონის უზენაესობა და კერძო საკუთრების დაცვა: სასამართლო რეფორმების მხარდაჭერა და ინვესტორთა უფლებების დაცვა.
3. მცირე და საშუალო საწარმოების (SME) მხარდაჭერა
1. საწარმოო მიქსი და სტარტაპ პროგრამები რეგიონებში
- სტრატეგიული მიზანი: რეგიონებში არსებული ეკონომიკური პოტენციალის გამოყენება და ადგილობრივი დასაქმების ზრდა.
- მეთოდები:
- რეგიონის სპეციფიკური საჭიროებების იდენტიფიკაცია (სექტორული ანალიზი: აგრო, ლოგისტიკა, მსუბუქი მრეწველობა).
- სტარტაპ აქსელერატორები რეგიონებში, მცირე საწარმოებისთვის.
- პარტნიორობა ადგილობრივ ხელისუფლებასთან და უნივერსიტეტებთან დასაქმების სტიმულირებისთვის.
- რას მივიღებთ შედეგად: რეგიონებში მცირე საწარმოების ქსელის გაფართოება, ინოვაციების დანერგვა და განვითარება.
2. საფინანსო ინსტრუმენტები
- გადასახადების დაჩქარებული დაბრუნება (VAT refunds):
- მიზნად ისახავს კაპიტალის მოქნილობის გაზრდას, რათა საწარმომ ინვესტიციები სწრაფად განახორციელოს.
- მარტივი პროცედურები, ელექტრონული ანგარიშგებითი სისტემების ინტეგრაცია.
- გრანტები:
- მცირე საწარმოების სტარტაპ პროექტებისა და ინოვაციური იდეებისთვის.
- პრიორიტეტი მიენიჭება რეგიონული განვითარების სტრატეგიებში ჩართულ სექტორებს.
- პროფესიონალური ლიზინგი და საკრედიტო გარანტიები:
- ფინანსური ხელშეწყობა დაფინანსების უქონლობის შემთხვევაში.
- ხელმისაწვდომი პირობები მცირე საწარმოების ტექნიკური აღჭურვილობისა და ინფრასტრუქტურის განახლებისთვის.
3. აკადემ–პროექტები და თანამშრომლობა
- სასწავლო კურსები:
- ბიზნეს მართვა, ფინანსები, მარკეტინგი, ინოვაციები, ტექნოლოგიები.
- მენტორინგის და პრაქტიკული მაგალითების ინტეგრირება.
- სტაჟირებები კერძო სექტორში:
- ახალგაზრდების ჩართვა რეალურ სამუშაო პროცესებში.
- ცოდნის გადაცემის მექანიზმი მეწარმეებისა და პროფესიონალებისგან.
- რას მივიღებთ შედეგად: ტალანტების რეგიონის შიგნით დარჩენა, ინოვაციური ეკოსისტემის შექმნა.
4. რეგულაციური ლიბერალიზაცია
- მიზანი: მცირე და საშუალო ბიზნესის საქმიანობის გამარტივება.
- მეთოდები:
- ლიცენზირების პროცედურების გამარტივება, ელექტრონული პორტალები, ერთი ფანჯრის პრინციპი.
- რეგულაციებში გამჭვირვალობა და თანმიმდევრულობა.
- ადმინისტრაციული ბარიერების შემცირება ახალი ბიზნესის დასაწყებად.
- რას მივიღებთ შედეგად: ინოვაციური იდეების სწრაფი რეალიზაცია, ახალი სამუშაო ადგილების შექმნა.
4. საპენსიო სისტემის რეფორმირების რეკომენდაციები
- დაგროვებითი კომპონენტისთვის საშემოსავლო გარანტია: შემოთავაზება — კანონით გათვალისწინებული გარანტია, რომ დაგროვილი შენატანი მოქალაქეებს დაუბრუნდებათ; ცხადი ე.წ. „პუბლიკ ფონდის“ აპარატის მექანიზმი.
- პენსიების ინვესტირების ზედმიწევნითი რეგულირება: გამჭვირვალე პორტფელის მართვა, რისკების დივერსიფიკაცია და საჯარო ანგარიშგება.
- გამჭვირვალე მოძრაობის მექანიზმი: საპენსიო თანხების გამჭვირვალე მოძრაობა (სახელმწიფო მხრიდან გარანტირებული) და მონაწილეთა წვდომის უზრუნველსაყოფად ციფრული აქაუნთები.
- ფინანსური მდგრადობა: გადასახადებისა და დასაქმების ცვლილებების სისტემური გავლენის შეფასება, გარდამავალი პერიოდის დაფინანსების მოდელის განსაზღვრა.
5. ანტი-კორუფციული და კონკურენციის დაცვის პოლიტიკა
- ანტიკორუფციული კანონმდებლობის გაძლიერება: დამოუკიდებელი ანტიკორუფციული სააგენტო, მსხვილი სახელმწიფო შესყიდვების გამჭვირვალე ელექტრონული სისტემა (რეგულარული აუდიტები).
- ნეპოტიზმისა და კადრების პოლიტიკური გავლენის შემცირება: საჯარო სამსახურში მიღება კონკურსის და კომპეტენციის მიხედვით; საჯარო სამსახურში ინტერესთა კონფლიქტების დეკლარირება და მკაცრი პასუხისმგებლობა.
- კონკურენციის სააგენტოს გაძლიერება: მონოპოლიების გამოძიება, მონოპოლისტურად გაბერილი ფასების კონტროლი და ბაზარზე ინვესტიციებისათვის ხელშემშლელი ქმედებების პრევენცია.
6. ფასების რეგულირების პრინციპი და პრაქტიკა
ერთის მხრივ, თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკის პირობებში სახელმწიფოს ფასების რეგულირების სფეროში ჩართულობა მინიმალური უნდა იყოს. თუმცა ეს ეხება განვითარებულ და მოსახლეობაზე ორიენტირებული სახელმწიფოების ეკონომიკებს (ამასთან აღსანიშნავია, რომ განვითარებულ ქვეყნებშიც სახელმწიფოები სულ აქტიურად ერევიან ეკონომიკის სხვადასხვა საკითხებში). აქედან გამომდინარე არის სიტუაციები, როდესაც სახელმწიფოს ჩართულობა და რეგულაციები აუცილებელი ხდება. განსაკუთრებით ეს ეხება მედიკამენტებს, მკურნალობას და პირველადი მოხმარების საგნებზე ფასებს. ეს აუცილებელია, რათა მოხდეს მოსახლეობის არაკეთილსინდისიერი და არასამართლიანი ფასების ზრდისაგან გამოწვეული უარყოფითი ეფექტისაგან დაცვა.
- საერთო პრინციპი: სახელმწიფოს ჩარევა ფასების დადგენაში მინიმალური — განურჩევლად ბაზრის თავისუფლებისა.
- გასათვალისწინებელი გამონაკლისები: წამლები, სამედიცინო მომსახურება, სასურსათო პროდუქტები საწყის დონეზე; მექანიზმი — ფასების მონიტორინგი, მინიმალური მარაგების ზღვარი, საჭიროების შემთხვევაში დროებითი ფასის სტაბილიზაციის ფონდი ან სუბსიდირება თვითღირებულებაზე დაბალი ფასით.
- სოციალური უსაფრთხოების მექანიზმი: მოწყვლადი მოსახლეობის სამიზნე კომპენსაციები, საკვები კუპონები და ელექტრო და კომუნალური სუბსიდირება საჭიროების მიხედვით.
7. ბიუჯეტის ხარჯის კონტროლი და საჯარო ფინანსების მართვა
- პრიორიტეტების გადაფასება: გაუმართლებელი პრემიების, დანამატების შემცირება; ბიუჯეტის ხარჯვითი ნაწილების მკაცრი ანალიზი.
- პარამეტრები: ყოველწლიური ბიუჯეტის ვეტო-მექანიზმი, ონლაინ გამოქვეყნება და მოქალაქეთა მონაწილეობა (participatory budgeting).
- ფინანსური ავტორიტეტი: დამოუკიდებელი ბიუჯეტური დოქტრინა და საერთაშორისო სტანდარტების (IPSAS) დანერგვის სტრატეგია საფინანსო ანგარიშგების გაუმჯობესებისათვის.
8. პროგრამის იმპლემენტაცია
ფაზა A (მოკლევადიანი: 0–12 თვე)
- კანონპროექტების წარდგენა: საგადასახადო განაკვეთების ზღვარის ცვლილება, SME-ებისთვის განკუთვნილი შეღავათების დაწესება.
- ინვესტიციის სააგენტოსა და ეკონომიკური საბჭოს შექმნა.
- საჯარო სისტემების ციფრულ პლატფორმაზე გადასვლა და დროული დამოუკიდებელი აუდიტები.
ფაზა B (შუალედური: 1–3 წლები)
- პროგრესული PIT-ის ეტაპობრივი დანერგვა; კლასიფიკატორის შემოღება მცირე/საშუალო/მდიდარი კომპანიებისთვის.
- პენსიურ რეფორმაზე კანონმდებლობის მიღების დაწყება (გარანტიების მექანიზმები).
- ანტი-კორუფციული სხვა ინსტიტუტების გაძლიერება.
ფაზა C (სტრატეგიული: 3–7 წლები)
- სრულფასოვანი ზრდის მოდელის დანერგვა, შეფასებები და კორექტირებები; ფისკალური მდგრადობის კონსოლიდაცია; საჭირო კორექტირების მექანიზმების გამოყენება.
9. მონიტორინგი და შეფასება (M&E)
- კვანტური ინდიკატორები: შეფასება წლების ჭრილში: რეალური GDP ზრდა, დასაქმების დონე, უმუშევრობის მაჩვენებელის შემცირება, სიღარიბის დონე, საგადასახადო პროექტის რეალიზაცია, ინვესტიციების მოცულობა (FDI).
- ანგარიშგება: ყოველთვიური, კვარტალური და წლიური ანგარიშები; დამოუკიდებელი სამეცნიერო შემაჯამებელი კვლევები.
- საჯარო ანგარიშვალდებულება: ოფიციალური პორტალი შედეგების განსახილველად და მოქალაქეთა ჩართულობისთვის.
10. სამართლებრივი და ინსტიტუციური ცვლილებები
- ცვლილებები გადასახადების კოდექსში (PIT, მოგება, დღგ).
- ცვლილებები საჯარო სამსახურისა და საფინანსო კანონმდებლობაში (საჩივრის/აუდიტის მექანიზმი).
- ანტი-კორუფციული და კონკურენციის დაცვის სტანდარტების გამკაცრება.
- საპენსიო კანონის რევიზია (დროებითი და მუდმივი კომპონენტები).
11. საფინანსო ეფექტი და რისკები (შოკების მართვა)
ფინანსური ეფექტი: შემცირებების პირველი ეტაპი (პროგრესული PIT და მცირე/საშუალო შეღავათები) შეიძლება მოიტანოს მოკლევადიანი ბიუჯეტის დეფიციტი — საჭირო იქნება ბიუჯეტის კორექტირება პრიორიტეტების მიხედვით, დამატებითი შემოსავლის მიღება დიდი კაპიტალის წილის სწორად დაბეგვრით და ბიუჯეტის ხარჯების რაოდენობრივი შემცირებით (ორი მიმართულებით: ხარჯების ეფექტიანობის ზრდა და გადასახადებიდან შემოსავლის ზრდა).
რისკები: საპენსიო შენატანების შემცირება, ინვესტორების უარყოფითი რეაქცია გადასახადების შკალის შემოღებაზე , ფასების დროებითი თამაში და ინფლაციური ზეწოლები. ეს რისკები ცვლადი მონიტორინგით და მარტივად კორექტირებადი ზომების ნაკვეთით (მონიტორინგი და სწრაფი კორექტივები) ორიენტირდებიან.
12. საკანონმდებლო პროცესის პრიორიტეტი და რეკომენდაციები
- დაინიშნას სამუშაო ჯგუფი (მინისტრები, ექსპერტები, ბიზნეს ასოციაციები, სამოქალაქო სექტორი) და ჩაინიშნოს თარიღები პირველი კანონპროექტის მომზადებისთვის (მოკლევადიანი: 1–3 თვის შუალედში).
- საგადასახადო კოდექსში ცვლილებების კანონის ინიცირება. პროგრესული საშემოსავლო და მოგების გადასახადის ეტაპობრივი დანერგვა (სოციალური დაცვის კომპენსაციებით).
- საპენსიო სისტემის გარანტიების კანონი.
- ანტი-კორუფციული და კონკურენციის დაცვის კანონმდებლობა.
- ჩატარდეს საზოგადოებრივი კონსულტაციები და ღია დისკუსიები ბიზნესთან და აკადემიურ წრეებთან.
- შეიქმნას ფინანსური მოდელები (შემოსავლის და ხარჯების პრე-სიმულაციები) და წარმოდგენილი ბიუჯეტის სცენარები.
შეჯამება
ეს კონცეფცია წარმოადგენს ყოვლისმომცველ და პრაგმატულ პროგრამას, რომელიც არის თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკის პრინციპებისა და სახელმწიფოს აქტიური როლის ჰარმონიული შეთავსება — ქართულ რეალობაზე მორგებული, სოციალური სამართლიანობისა და ეკონომიკური ზრდის მიღწევადობით. შემდგომ ნაბიჯებად საჭიროა დეტალური ფინანსური სიმულაციები, კანონპროექტების ამუშავება და ფართო საზოგადოებრივი კონსულტაციები.
სწორი ეკონომიკური მოდელი ქვეყნის განვითარების საფუძველია